Ngân hàng Trung ương Nhật Bản vật lộn với lạm phát và tình thế tiến thoái lưỡng nan của đồng Yên

Ngân hàng Nhật Bản (BOJ) đã phải đối mặt với một thách thức ngày càng phức tạp trong vài tháng qua: chống giảm phát và lạm phát cùng một lúc.

Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) đang đối diện với một nhiệm vụ phức tạp

Xu hướng giảm phát kéo dài của Nhật Bản bắt nguồn từ tình trạng trì trệ kinh tế bắt đầu từ những năm 1990. Các nhà hoạch định chính sách đã nỗ lực nâng giá cả bằng cách duy trì lãi suất dưới 0 kể từ năm 2016, bơm tín dụng giá rẻ vào nền kinh tế để kích thích hoạt động kinh tế. Mục tiêu của BOJ là đạt được lạm phát "duy trì" ở mức 2%.

Trong thời kỳ đại dịch, các chính sách tiền tệ phù hợp của BOJ dường như phù hợp với các ngân hàng trung ương trên toàn thế giới. Tuy nhiên, khi Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ bắt đầu tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát, lãi suất cực thấp của Nhật Bản đã gây ra làn sóng bán tháo đồng yên. Khi đồng yên suy yếu, nó sẽ đẩy giá của nhiều mặt hàng tiêu dùng nhập khẩu lên cao, dẫn đến tỷ lệ lạm phát giá thực phẩm lên tới 9%. Lạm phát “cảm nhận” được BOJ đo lường trong tháng 6 đạt 14,7%, cao hơn đáng kể so với chỉ số giá tiêu dùng chính thức. Sự gia tăng chi phí sinh hoạt này đã đặt ra câu hỏi về lý do tại sao BOJ vẫn kiên trì chống "giảm phát" khi lạm phát đang tăng cao.

Lạm phát mong muốn của BOJ do nhu cầu cao hơn, tăng trưởng kinh tế và tăng lương đã không thành hiện thực. Thay vào đó, lạm phát được thúc đẩy bởi những cú sốc bên ngoài như đồng yên mất giá và chi phí năng lượng tăng cao do xung đột Nga-Ukraine, theo các nhà kinh tế.

Bất chấp đồng yên suy yếu, BOJ vẫn kiên định với chính sách tiền tệ cực kỳ lỏng lẻo của mình, nhấn mạnh rằng chính sách này sẽ tiếp tục cho đến khi lạm phát được hỗ trợ bởi thu nhập tăng và tăng trưởng kinh tế bền vững. Mục tiêu kép là ổn định tiền tệ Nhật Bản và duy trì lãi suất thấp ngày càng trở nên khó khăn để dung hòa.

Các quan chức chính phủ và BOJ hiện coi sự sụt giảm của đồng yên là có vấn đề. Sự suy yếu hơn nữa của đồng yên có thể làm trầm trọng thêm áp lực lạm phát ở Nhật Bản, điều mà ít người hoan nghênh. Bộ Tài chính đang dự tính can thiệp vào thị trường tiền tệ để chống lại xu hướng này. Tuần trước, đồng yên đã nhanh chóng phục hồi từ ngưỡng quan trọng 150 yên đổi 1 đô la, làm dấy lên suy đoán rằng BOJ đã can thiệp bằng một đợt mua đồng yên khổng lồ mà không báo trước. BOJ trước đó đã can thiệp vào thị trường tiền tệ ba lần vào năm ngoái, một hành động chưa từng được thực hiện trong hơn hai thập kỷ qua.

Can thiệp theo cách này có thể mang lại sự cứu trợ tạm thời, nhưng nó không giải quyết được vấn đề cơ bản là lãi suất âm của Nhật Bản, khiến nước này trở thành mục tiêu hấp dẫn để bán tiền tệ. Khi chênh lệch lãi suất giữa Mỹ và Nhật Bản ngày càng mở rộng, các nhà phân tích dự đoán rằng đồng yên có thể còn giảm hơn nữa, có khả năng đạt mức thấp nhất trong 33 năm là 151,90 yên ăn 1 đô la.

Chính phủ của Thủ tướng Fumio Kishida đã cảnh báo về khả năng can thiệp vào thị trường, nhấn mạnh cam kết duy trì sự ổn định của đồng Yên. Phản ứng của chính phủ đối với các biến động của thị trường tiền tệ vẫn đang được xem xét kỹ lưỡng, đặc biệt là xét đến tác động tiềm tàng của nó đối với tình trạng tiến thoái lưỡng nan về lạm phát đang diễn ra của Nhật Bản.

Kazuo Ueda, thống đốc mới của BOJ, nhậm chức vào tháng 4 trong bối cảnh không chắc chắn về việc tiếp tục chính sách tiền tệ cực kỳ lỏng lẻo của ngân hàng. Với việc Nhật Bản đang trải qua mức lạm phát cao nhất trong nhiều thập kỷ, Thống đốc Ueda đã công bố ý định duy trì chính sách tiền tệ cực kỳ lỏng lẻo của ngân hàng, nhấn mạnh sự cần thiết của lạm phát ổn định và bền vững để đạt được mục tiêu giá cả.

Trong khi một số tập đoàn lớn của Nhật Bản, đặc biệt là các nhà xuất khẩu, được hưởng lợi từ sự mất giá của đồng Yên, thì không phải tất cả các lĩnh vực đều có được những lợi thế như nhau. Các doanh nghiệp phụ thuộc vào nhập khẩu, chẳng hạn như các nhà bán lẻ, đã bị ảnh hưởng tiêu cực bởi đồng yên yếu, do giá hàng nhập khẩu tăng lên.

Đối với các hộ gia đình Nhật Bản kiếm tiền và tiết kiệm bằng đồng yên, tình hình vẫn còn nhiều thách thức. Lạm phát đã vượt xa mức tăng lương, giữ mức lương thực tế ở mức thấp hơn năm trước. Việc BOJ thoát khỏi chính sách tiền tệ cực kỳ lỏng lẻo dường như phụ thuộc vào mức tăng trưởng tiền lương.

Ngân hàng trung ương phải đối mặt với áp lực phải loại bỏ các chính sách cực đoan nhất của mình, bao gồm cả lãi suất trái phiếu âm, vốn là chất xúc tác khiến đồng yên giảm giá. Một số nhà kinh tế dự đoán BOJ sẽ thoát khỏi chính sách lãi suất âm (NIRP) sớm nhất là vào tháng 1, trong khi những người khác mong đợi việc loại bỏ đồng thời kiểm soát đường cong lợi suất (YCC), cho phép chi tiêu không giới hạn vào trái phiếu chính phủ để giữ lãi suất ở một biên độ cố định trên hoặc dưới không.

Trong khi các dự đoán lạc quan về những thay đổi chính sách trong tháng 1, số liệu cho thấy lạm phát đang quay trở lại nhưng vẫn chưa đủ làm hài lòng các nhà hoạch định chính sách. Các nhu yếu phẩm hàng ngày, đặc biệt là thực phẩm, tiếp tục gặp phải tình trạng lạm phát cao.

Vấn đề lạm phát này có ý nghĩa chính trị đối với chính phủ của Thủ tướng Kishida. Khi chính phủ xem xét một cuộc bầu cử nhanh chóng trong tương lai gần, lạm phát là một yếu tố quan trọng trong việc xác định thời điểm. Dư luận phản ánh mối lo ngại về chi phí sinh hoạt ngày càng tăng và việc giải quyết nguyên nhân cơ bản của lạm phát là điều tối quan trọng.

Chính phủ Kishida tỏ ra không hài lòng về việc BOJ chấm dứt chính sách tiền tệ cực kỳ lỏng lẻo, trong khi các quan chức muốn đảm bảo nền kinh tế đang trên con đường tăng trưởng tự duy trì trước bất kỳ sửa đổi chính sách nào.

Đảo ngược sự sụt giảm của đồng yên có thể giúp kiềm chế lạm phát, cuối cùng hỗ trợ triển vọng bầu cử của chính phủ. Khi Ngân hàng Trung ương Nhật Bản vật lộn với thách thức kép là lạm phát và giảm phát, con đường phía trước vẫn còn phức tạp và không chắc chắn.

Theo Nikkei Asia

Quan Dinh H.